De zorgen over het mbo-onderwijs in Nederland worden steeds groter. Het aantal mbo-studenten is al jaren aan het teruglopen en ook dit jaar lijkt het moeilijk om de schoolbanken te vullen. Volgens de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) volgen momenteel 467.000 mensen een mbo-opleiding, maar in 2040 wordt dit aantal verwacht met 7 procent af te nemen tot 433.000 studenten. Dit heeft grote gevolgen voor de toekomst van het mbo-onderwijs en de jongeren die daarin hun weg moeten vinden.
Een ander probleem is het toenemende aantal vroegtijdige schoolverlaters. In het schooljaar 2022-2023 verlieten 30.246 jongeren zonder startkwalificatie het onderwijs. Van deze groep waren maar liefst 24.767 mbo-studenten. De oorzaken zijn divers: persoonlijke problemen, verkeerde studiekeuzes, maar ook de rol van 'groenpluk' speelt een grote rol. Steeds vaker halen bedrijven jongeren direct uit de schoolbanken om te werken, maar wanneer de economie het zwaar heeft, zijn zij vaak de eersten die hun baan verliezen. Zonder een diploma staan deze jongeren dan veel minder sterk op de arbeidsmarkt. Adnan Tekin, voorzitter van de MBO Raad, benadrukt dan ook hoe belangrijk het is dat jongeren hun opleiding afmaken.
De MBO Raad pleit voor een onderwijsvernieuwing: kwalitatief hoogwaardig gepersonaliseerd onderwijs, waarbij studenten hun leerroute zelf kunnen samenstellen op basis van hun interesses en talenten. Toch is het nog onbekend hoeveel mbo-scholen hiermee werken en wat de resultaten zijn. Bij het innovatieplatform MBOin2030, opgericht door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, worden de stappen naar een nieuw onderwijsmodel al beter zichtbaar. Mark van der Meer, verbonden aan dit platform, stelt dat iedere mbo-school inmiddels bezig is met het verkennen van modulair en gepersonaliseerd onderwijs, hoewel het geen verplichting is.
Een recent voorbeeld van een geslaagd initiatief komt uit Groningen. Het Noorderpoort won samen met MemoryLab de challenge ‘Gepersonaliseerd Leren’ van MBOin2030. MemoryLab is een online leeromgeving die zich automatisch aanpast aan het niveau van de student. Dit toont aan dat er steeds meer mogelijkheden zijn voor het mbo om zich te vernieuwen, al is niet iedereen enthousiast over de aanpak. In 2024 publiceerde Follow the Money een kritisch onderzoek, waarin werd aangegeven dat mbo-studenten in rumoerige leeromgevingen vaak vastlopen, dat er weinig gegevens zijn over de effectiviteit van gepersonaliseerd onderwijs, en dat de aanpak vooral een oplossing lijkt voor het lerarentekort.
In de uitzending van de talkshow Eva op 25 februari 2025 werd het boek ‘Maar dat begrijp jij toch niet’ besproken, dat ingaat op het onderschatte belang van de mbo-studenten. Steeds meer jongeren kiezen voor een beroep in de techniek of zorg, maar de mbo’er voelt zich vaak onderschat. Meer dan de helft van de mbo-studenten geeft aan zich niet gewaardeerd te voelen. Bezuinigingen op het onderwijsbudget raken de mbo’er hard, en dit komt ook aan bod in de uitzending. Karim Amghar, expert op de arbeidsmarkt, wees op de enorme tekorten in verschillende sectoren. Zo is er nu al een tekort van 66.000 zorgmedewerkers, en in de komende acht jaar zal dit oplopen naar 190.000. Ook in de bouw zijn er tekorten die zullen stijgen naar 125.000, en er zijn grote tekorten in de pedagogische sector en de horeca.
Amghar bekritiseerde de maatschappelijke nadruk op havo, vwo en universiteit, terwijl mbo'ers het fundament van onze samenleving vormen. Hij benadrukte ook dat het idee dat mbo'ers goudgeld verdienen een misverstand is. “Het extra geld gaat niet naar de loodgieter zelf, maar naar de eigenaar van het bedrijf,” aldus Amghar. Dit geldt ook voor de metselaar, pedagogisch medewerker, en andere mbo-gerelateerde beroepen.
Deze ontwikkelingen onderstrepen de dringende behoefte aan meer waardering en structurele veranderingen binnen het mbo-onderwijs. Het is van cruciaal belang om niet alleen de waarde van mbo-studenten te erkennen, maar ook om het onderwijsaanbod zodanig te hervormen dat jongeren de kans krijgen om hun opleiding succesvol af te ronden en hun talenten volledig te benutten.